Sommigen zullen zich afvragen: waarom aandacht voor de dood in een diabetesblad? We staan er niet altijd bij stil en soms besteden we te weinig aandacht aan de dood. Voor een diabetesprofessional kan het echter een verrijking zijn om te weten wat voor de patiënt belangrijk is gedurende de palliatieve en terminale fase. Of hoe je de nabestaanden kunt bijstaan in de periode van rouw. Inmiddels weet ik de juiste troostende woorden te vinden, maar dit is niet altijd zo geweest.
Het woord dood klonk in mijn oren altijd hol, leeg en hard. Sommige mensen weten precies hoe het voelt om iemand van dichtbij te verliezen, anderen hebben hier nauwelijks ervaring mee. In het dagelijks leven houden we ons liever bezig met leuke dingen doen en plannen. Daarbij proberen we zo gezond mogelijk te leven en hopen we heel oud te worden. Als kind zei ik altijd: als de dood komt, klim ik hoog in de boom. Ik dacht dat ik dan onbereikbaar zou zijn voor de dood.
Als kind dacht ik altijd: als de dood komt, klim ik hoog in de boom
Tot mijn 27ste had ik alleen werk gerelateerde ervaringen met de dood. Ik had nog geen dierbaren verloren. Mijn opa en oma overleden toen ik nog heel jong was; te jong om het te beseffen en er emoties bij te voelen.
Als verpleegkundige op de afdeling kwam ik regelmatig met de dood in aanraking; er gingen opa’s, oma’s vaders en moeders dood. Ik had geen idee hoe dit voelde voor de nabestaanden, wat zij op dat moment doormaakten en de leegte die daarop volgde.
Ik vond het moeilijk om me te verplaatsen in de gevoelens van de nabestaanden en soms voelde dat ook ongemakkelijk, omdat ik niet de juiste woorden kon vinden om ze te troosten.
Ik ving de nabestaanden op, luisterde naar de verhalen over de overledene en probeerde ze toch te troosten. Sommigen hadden een mooi en volmaakt leven gehad, anderen een leven vol strijd en verdriet en weer anderen hadden nog een heel leven voor zich; een leven dat ze nooit meer konden meemaken.
Pas toen kwam ik van dichtbij in aanraking met alle culturele en religieuze rituelen rondom de dood en zag ik hoe belangrijk dit was
Op mijn 27ste overleed mijn moeder en op mijn 34ste mijn broer. Er brak iets in me en ineens kreeg de dood, het verliezen van een dierbare, een andere dimensie. Ik had gevoelens van verdriet, boosheid, leegte en ik voelde me vaak verloren en verdwaald. Het was alsof ik in een droom zat waar ik niet uitkwam. Pas toen kwam ik van dichtbij in aanraking met alle culturele en religieuze rituelen rondom de dood en zag ik hoe belangrijk dit was.
Ondanks al het verdriet bracht het me ook wat. Sinds het overlijden van mijn moeder en mijn broer, kan ik nabestaanden van een patiënt beter troosten. De juiste woorden komen makkelijker en ik kan ze veel beter begeleiden. Ik ervaar meer betrokkenheid en stel mezelf de vraag: wat had ik fijn gevonden als ik de nabestaande was geweest?
De komende maanden ga ik me voor deze column in DiabetesPro verdiepen in (religieuze) rituelen en culturele tradities rondom palliatieve en terminale zorg, en het overlijden van mensen met diverse achtergronden.
