De Ramadan begint in 2025 op de avond van vrijdag 28 februari en eindigt op zaterdag 29 maart. Je kunt diabetespatiënten die willen meedoen aan deze vastenmaand ondersteunen met de volgende voedingsadviezen en aandachtspunten, samengesteld door diëtist en leefstijlcoach Sam Gabriel van FitFood Diëtistenpraktijk en verpleegkundig specialist Fatima Malki.
Diëtist en leefstijlcoach Sam Gabriel: ‘Begin op tijd met de voorlichting over de ramadan. Het liefst drie maanden voor de start van het vasten’

Voedingsadviezen
- Start met een eerste algemeen advies: eet niet te veel of te zwaar. Eet langzaam en niet tot je helemaal vol zit. Kauw goed en neem de tijd voor de maaltijd. Profeet Mohammed adviseert een derde van de maag te gebruiken voor voedsel, een derde voor water, en een derde om vrij te kunnen ademen.
- Zorg ook tijdens de ramadan voor een regelmatig voedingspatroon. Sla geen maaltijd over en zorg voor een uitgebalanceerde verdeling van de voedingsmomenten.
- Een maaltijd bestaat voor de helft uit groenten, een kwart complexe koolhydraten en een kwart eiwitten. Kies voor volkorenproducten (complexe koolhydraten), combineer deze met voldoende eiwitten, gezonde vetten, voldoende vezels en voldoende vocht.
- Begin iftar (het breken van het vasten) met één dadel en een glas water. Gebruik vervolgens een licht, uitgebalanceerde maaltijd met complexe koolhydraten (volkorenproducten), voldoende eiwitten en groenten.
- Kies voor een voedzaam suhoor (vroege ochtendmaaltijd voor zonsopgang). Gebruik langzame koolhydraten, gecombineerd met voldoende eiwitten, goede vetten en vezels.
- Zorg voor voldoende vochtinname, bij voorkeur water of thee zonder suiker. Drink tussen Iftar en suhoor minimaal 1,5 tot 2 liter water om uitdroging te voorkomen. Vermijd cafeïne, omdat dit mogelijk vochtverlies kan vergroten.
- Vermijd snelle koolhydraten zoals witte rijst, witbrood, zoet gebak, traditionele ramadan-desserts en suikerhoudende dranken, waaronder versgeperste sappen. Een glas met drie geperste sinaasappels, staat gelijk aan ruim zeven suikerklontjes.
- Varieer in groenten en fruit. Attendeer mensen op het hoge suikergehalte van gedroogd fruit. Drie dadels, drie gedroogde abrikozen of drie gedroogde pruimen staan gelijk aan vier suikerklontjes.
- Beperk gefrituurde en vette voedingsmiddelen.
- Vermijd pittige, sterk gekruide en zoute voedingsmiddelen. Dit kan uitdroging bevorderen en maagklachten veroorzaken. Gebruik in plaats daarvan kruiden en specierijen.
- Zorg voor een goede nachtrust. Onvoldoende slaap kan invloed hebben op de eetlust, het energieniveau en de glucoseregulatie. Probeer een consistent slaapschema aan te houden.
- Zorg voor voldoende beweging, licht tot matig intensief of intensief, bij voorkeur na iftar.
Attendeer mensen op het hoge suikergehalte van gedroogd fruit, waaronder dadels
Extra aandachtspunten
- Meedoen aan de ramadan is niet voor iedereen met diabetes geschikt. In de toolkit van de Nederlandse Diabetesfederatie (NDF) vind je hierover meer informatie. Download hier de adviezen voor behandelaars over de ramadan.
- Begeleid jij mensen bij het aanpassen van de medicatie tijdens de ramadan? Pak dan deze aanpasschema’s medicatie tijdens de ramadan van de NDF erbij.
- Hou er rekening mee dat mensen die niet meedoen aan de ramadan vaak toch een ander voedingspatroon hebben in deze vastenmaand. Dit komt onder meer omdat hun omgeving wel vast. Dit heeft invloed op de manier van koken en eten in deze maand.
- Ook gedurende de ramadan kan het voedingspatroon veranderen. Mensen beginnen soms heel streng met zuivere en sobere voeding, maar laten dit in de loop van de maand vaak weer wat meer los.
- Leg gemaakte afspraken en ervaringen vast in het dossier van de patiënt zodat je hier volgend jaar op kunt terugkomen.
Bekijk hier het webinar ‘Diabetes en Ramadan 2025’ op Diabetesgeneeskunde.nl, waar ook Fatima Malki en Sam Gabriel een presentatie geven.
In de rubriek ‘Divers advies van Fatima’ gaat verpleegkundig specialist Fatima Malki in op onderwerpen die raakvlakken hebben met de multiculturele samenleving. Ook nodigt ze deskundigen uit, hun kennis te delen via deze rubriek.
