In de praktijk is het vaak lastig om vrouwen na de zwangerschap te motiveren voor verdere diabetescontrole, zeker wanneer de bloedglucosewaarden postpartum niet direct alarmerend zijn. Toch is het belangrijk om ook na de bevalling alert te blijven op afwijkende glucosewaarden, zeker wanneer diabetes zich al in het eerste trimester manifesteert.
Arianne van Bon is internist-endocrinoloog bij Rijnstate Arnhem en redactielid DiabetesPro
Casus 1: Hindoestaanse vrouw met mixinsuline in het eerste trimester
Een 27-jarige Hindoestaanse vrouw wordt op het spreekuur gezien bij een graviditeit van twaalf weken. Ze is gestart met mixinsuline (6 EH bij het ontbijt, 4 EH bij het avondeten) in India bij een zwangerschapsduur van zes weken. Haar BMI is 27 en het HbA1c bedraagt op dat moment 37 mmol/mol.
Vanwege de vroege start van insuline wordt het schema in Nederland omgezet naar een viermaal daags insulineschema. De gynaecoloog volgt de foetale groei nauwgezet en de oogarts sluit retinopathie uit. De zwangerschap verloopt verder ongecompliceerd en bij 37 weken bevalt patiënte van een gezond kindje met een laag geboortegewicht.
Postpartum zijn er in het ziekenhuis nog glucosedagcurven gemaakt, met waarden onder de 4 mmol/l. Er wordt echter geen nieuw HbA1c bepaald en patiënte meldt zich daarna niet meer voor verdere controle.
Deze dame presenteerde zich al in het eerste trimester. Dit past vaak beter bij de diagnose diabetes en niet bij diabetes gravidarum. Ook gezien haar etniciteit en BMI van 27 is er bij haar sprake van een verhoogd risico op diabetes type 2 in de toekomst.
Casus 2: Kaukasische vrouw met verhoogd HbA1c in het eerste trimester
Een 37-jarige Kaukasische vrouw wordt bij een zwangerschapsduur van acht weken verwezen naar de polikliniek vanwege een nuchtere glucose van 7,5 mmol/l en een HbA1c van 52 mmol/mol. Haar BMI is 22 en er is sprake van een positieve familieanamnese voor diabetes.
Ze ontvangt dieetadviezen en er wordt gestart met een viermaal daags insulineschema. Postpartum wordt de insuline gestaakt. Een dagcurve toont waarden rond de 6,5 mmol/l en een nieuw HbA1c laat een waarde van 50 mmol/mol zien. Bij telefonisch contact geeft patiënte aan geen verdere controle in het ziekenhuis te willen; ze zegt zelf een afspraak te zullen maken met haar huisarts.
Bij deze vrouw passen de glucosewaarden bij impaired glucose tolerance en het HbA1c, op een paar punten na, bij diabetes. Hoewel diabetes type 2 het meest waarschijnlijk is, kan gezien haar relatief lage BMI, ook een zich langzaam ontwikkelende diabetes type 1 niet worden uitgesloten.
Reflectie
Beide casussen laten vrouwen zien die zich al in het eerste trimester presenteerden met afwijkende glucosewaarden, iets wat eerder past bij pre-existente diabetes dan bij zwangerschapsdiabetes. Ondanks de tijdelijke normalisatie van glucosewaarden postpartum, blijft het risico op diabetes groot. Zonder adequate follow-up kan een diagnose gemist worden. Hopelijk melden beide vrouwen zich tijdig bij hun huisarts voor een jaarlijkse glucosecontrole, en eerder bij klachten.
