Hoe begeleid je mensen met diabetes op een manier die echt motiveert tot betere zelfregulatie? Tijdens het Nationaal V&VN Diabeteszorgcongres op 10 april deelde klinisch psycholoog en psychotherapeut Nora de la Parra praktische handvatten die je direct kunt toepassen. De kern: bouw een vertrouwensrelatie op en stel vragen die ertoe doen. Kleine veranderingen in je gesprekstechniek kunnen een groot verschil maken.

Klinisch psycholoog en psychotherapeut Nora de la Parra: ‘Fouten maken is menselijk, maar we staan er vaak onvoldoende bij stil dat deze kleine dagelijkse foutjes bij mensen met diabetes directe gevolgen kunnen hebben voor hun glucoseregulatie’

‘Wie van jullie is weleens naar de fysiotherapeut geweest?’, vraagt De la Parra aan de zaal. Bijna alle handen gaan omhoog. Dan volgt haar tweede vraag: ‘En wie heeft daarna alle adviezen van de fysiotherapeut opgevolgd?’ Deze keer steken aanmerkelijk minder mensen hun hand op. Met dit voorbeeld maakt De la Parra duidelijk dat het geven van adviezen lang niet altijd leidt tot het gewenste gedrag.

Gevoelens van falen, schuld en schaamte

Mensen met diabetes dragen een extra mentale last. ‘Fouten maken is menselijk, iedereen maakt dagelijks kleine foutjes. Maar we staan er vaak onvoldoende bij stil dat zulke foutjes bij mensen met diabetes directe gevolgen kunnen hebben voor hun glucoseregulatie,’ legt De la Parra uit. Deze confrontaties kunnen gevoelens oproepen van falen, schuld en schaamte.

Diabetes vraagt veel denkwerk

Daarbij komt dat het dagelijkse management van diabetes veel denkwerk vergt. De la Parra geeft een voorbeeld: ‘Als je met iemand in gesprek bent, gaan er meestal drie dingen tegelijk door je hoofd: hoe kom ik over, hoe reageert de ander, en hoe formuleer ik mijn boodschap het best. Voor mensen met diabetes komt daar nog een vierde component bij: wat doet dit gesprek met mijn bloedglucosespiegel?’

Investeer in een sterke behandelrelatie

Als diabeteszorgverlener weet je wat medisch gezien het beste is voor je patiënten. Dat maakt het logisch en verleidelijk om advies te geven. Toch bereik je vaak meer als je eerst investeert in een sterke behandelrelatie. Volgens De la Parra vormt juist die vertrouwensband de basis voor betere samenwerking en een grotere kans dat adviezen daadwerkelijk worden opgevolgd.

Start vandaag met betere gesprekken

Als zorgprofessional kun je verschillende cursussen volgen om je gespreksvoering met patiënten te verbeteren, motivational interviewing is daar een bekend voorbeeld van. Maar wil je er vandaag al mee beginnen? Neem dan deze direct toepasbare handvatten van De la Parra mee:

• Ben je bewust van onzichtbare thema’s bij je patiënten, zoals schaamte, schuld en zelfbeeld
• Stel vragen met oprechte belangstelling, zonder oordeel
• Probeer aan te sluiten bij de behoefte van de patiënt
• Probeer kleine stapjes te zetten
• Ben je bewust van je eigen blokkades bij weerstand
• Realiseer je dat de motivatie van je patiënt fluctueert.

Welke vragen kun je stellen om mensen te motiveren tot verandering?

• Wat wil je veranderen?
• Wat zijn je motieven om te veranderen?
• Wat zijn je motieven om niet te veranderen?
• Wat is de invloed van de omgeving op je idee/voornemen/besluit om te veranderen?
• Hoe lang ben je al bezig om daadwerkelijk over te gaan tot verandering?
• Welke ideeën heb je al over hoe je de verandering vorm gaat geven?
• Hoe vaak heb je al een poging gedaan om te veranderen?
• Wat is de huidige status van de verandering?

Andere vragen die inzicht kunnen geven in de motivatie van de patiënt

• Vraag naar extremen
  • Wat is het slechts mogelijke scenario als je gedrag doorgaat?
  • Wat zijn de grootste voordelen als er verandering plaatsvindt?
• Terugkijken
  • Vergelijk de huidige situatie met die van voordat het probleem ontstond
• Vooruitkijken
  • Wat zal de situatie zijn over vijf of tien jaar als je er wel of niet in slaagt om te veranderen?
• Doelen en waarden verkennen
  • Welke zaken zijn in je leven het belangrijkst/meest dierbaar?