‘Je gaat met meer energie naar buiten, dan waarmee je binnenkomt.’ Zo maar een reactie van een deelnemer aan diabetescafé De Zoete Inval, een initiatief van diëtist Laura van den Bogaard, diabetesverpleegkundige Vera Smits en internist Engelien Geerdink. Sinds 2023 organiseren zij elk kwartaal een diabetescafé voor volwassenen met diabetes mellitus type 1 die bij ziekenhuis Bernhoven onder behandeling zijn.
Bernhoven, het ziekenhuis voor de regio Oss- Maashorst-Meierijstad, gelooft in betere zorg door minder zorg. Sinds 2014 pioniert het ziekenhuis met het verbeteren van de kwaliteit van de zorg enerzijds en kostenbeheersing anderzijds. Daardoor zijn onder andere de frequentie van medische consulten bij mensen met diabetes verlaagd. Er wordt samen met de patiënten gekeken welke zorg op dat moment het beste bij hen past. Hiermee wil het ziekenhuis zinnige én passende zorg leveren. Sinds 2022 heeft passende zorg eveneens een plek gekregen in het regeerakkoord als fundament voor de inrichting van het zorgstelsel in Nederland.
‘Het is fijn om problemen te bespreken die mensen zonder diabetes type 1 niet begrijpen’
Zorg op afstand
‘Door de ontwikkeling naar passende zorg, is de zorg voor mensen met diabetes veranderd’, begint diabetesverpleegkundige Vera Smits. ‘In 2020 kwam deze ontwikkeling door corona en de nieuwe techniek in een stroomversnelling. Dit maakte het bijvoorbeeld gemakkelijk om zorg op afstand te leveren.’
Veranderende zorglandschap
In het veranderende zorglandschap wil Bernhoven waardegedreven zorg bieden. Diëtist Laura van den Bogaard zegt hierover: ‘We kijken in Bernhoven samen met de patiënten welke zorg het beste bij hen past. Tijdens deze gesprekken zagen we dat de patiënten vragen stelden die ook door ‘ervaringsdeskundigen’ beantwoord kunnen worden. Dit waren praktische vragen. Denk aan: ben ik de enige die dit heeft, hoe doen anderen dit, hoe werkt het als ik ploegendienst heb en een pomp zou dragen? Waar plak ik mijn sensor in de zomer? Waar laat ik mijn insulinepomp onder mijn trouwjurk? Wie kan deze vragen beter beantwoorden dan de ervaringsdeskundigen zelf? Dit inzicht heeft mede geleid tot het opzetten van het diabetescafé De Zoete Inval. Want hoe mooi en waardevol is het om mensen met diabetes type 1 bij elkaar te brengen, zodat ze zelf deze vragen kunnen beantwoorden en delen.’
Behoeftepeiling
Het IDEE was geboren! Nu nog de uitwerking! In 2022 vond een startbijeenkomst plaats met zes personen met diabetes type 1 die onder behandeling zijn in Bernhoven. Smits: ‘Hier hebben we gecheckt of ons idee om mensen met diabetes type 1 bij elkaar te brengen, aansloot bij hun behoeften. Ook vroegen wij waar het diabetescafé aan moest voldoen en hoe we de zorg anders zouden kunnen inrichten. Hoewel we geen budget hadden, wilden we ons focussen op de mogelijkheden. Wat kan wel? Dat werkte.’
‘Wat was het voor mij bijzonder en waardevol dat ik op deze avond met andere vrouwen heb gesproken die al zwangerschappen hebben doorgemaakt in combinatie met diabetes type 1’
Van ziekte en zorg naar gezondheid en gedrag
In 2023 vond de eerste (pilot-)bijeenkomst plaats. Deze werd samen met een groep mensen met diabetes type 1 georganiseerd. Zij waren vanaf dat moment ook de ambassadeurs van het café. Van den Bogaard: ‘Een van de ambassadeurs bood ons kosteloos een locatie aan buiten Bernhoven. Hier konden we in een sfeervolle omgeving samenkomen. Op onze eerste avond waren we aanwezig met een groep van zeventien mensen met diabetes en drie zorgverleners. We vroegen onder meer welke ondersteuning mensen nodig hebben in het dagelijkse leven met diabetes type 1. Om aan te sluiten bij de ambitie van Bernhoven om van ziektezorg naar gezondheidszorg te gaan, hebben we dit besproken aan de hand van het spinnenweb van Positieve Gezondheid.’ De feedback na de eerste bijeenkomst was positief. Smits: ‘Mensen gaven aan dat de kracht van de avond zit in de ontmoeting, (h)erkenning, verbinding en het delen van ervaringen. Iedereen is expert. Vanuit deze basis zijn we verder gaan bouwen.’
Hier komt je tekst … Selecteer een deel van de tekst om toegang te krijgen tot de opmaak werkbalk.
Hier komt je tekst … Selecteer een deel van de tekst om toegang te krijgen tot de opmaak werkbalk. Hier komt je tekst … Selecteer een deel van de tekst om toegang te krijgen tot de opmaak werkbalk.
De organisatie
Smits en Van den Bogaard startten bewust met een kleine groep. Deze werd geleidelijk uitgebouwd naar zeventig deelnemers. Elke bijeenkomst levert de input op voor de volgende bijeenkomst. De ambassadeurs spelen hierin een actieve rol. De groep geeft aan waar ze behoefte aan hebben en zo komen ze samen tot een thema voor de volgende avond. De ambassadeurs helpen mee bij de voorbereiding van de avond: de één maakt een uitnodiging, anderen bedenken stellingen en bereiden het thema mee voor. Van den Bogaard: ‘Toen de ruimte te klein werd voor onze groeiende groep, bood onze samenwerkingspartner en cateraar Hutten ons een grotere, passende ruimte aan.’
Toen de ruimte te klein werd voor onze groeiende groep, bood onze samenwerkingspartner en cateraar Hutten ons een grotere, passende ruimte aan.
Wat is de meerwaarde?
Door het organiseren van de twee uur durende groepsbijeenkomsten, met verschillende thema’s wordt lotgenotencontact toegevoegd aan de reguliere behandeling. Het café bevordert kennisuitwisseling, geeft patiënten meer eigen regie en veerkracht en helpt om voor iedere patiënt die zorg te leveren die past bij zijn/haar behoeften en situatie. Mensen met diabetes type 1 geven aan het delen van ervaringen, het gevoel hebben niet alleen te zijn en de (h)erkenning bij elkaar, prettig te vinden. Ook proberen ze nieuwe dingen uit. Ze leren van elkaar en van hun behandelaren. Wat levert het diabeteszorgprofessionals op? Tijdens het diabetescafé spreken zorgverleners mensen in een andere setting. De ervaringen die ze opdoen tijdens deze bijeenkomsten, nemen ze mee naar de spreekkamer. De consulten veranderen hierdoor. Ze worden relevanter.
Hier komt je tekst … Selecteer een deel van de tekst om toegang te krijgen tot de opmaak werkbalk.
Hier komt je tekst … Selecteer een deel van de tekst om toegang te krijgen tot de opmaak werkbalk. Hier komt je tekst … Selecteer een deel van de tekst om toegang te krijgen tot de opmaak werkbalk.
Positieve impact
Smits: ‘Keer op keer verwondert het ons wat een positieve impact deze bijeenkomst op de deelnemers heeft. De openhartigheid en de herkenning die we zien. Een groepsbijeenkomst heeft meer impact dan de 1-op-1 consulten. We merken dat het diabetescafé mensen ondersteunt bij zelfmanagement. Deelnemers geven aan dat zij door het delen van ervaringen tijdens de bijeenkomsten veranderingen doorvoeren, zoals het dragen van de sensor op een andere plek, meer aandacht besteden aan bloedglucosewaarden, het aanpassen van de insulinepomp na het drinken van alcohol en het meenemen van andere tussendoortjes tijdens het sporten.’
De kracht van de avond zit in de ontmoeting, verbinding en het delen van ervaringen.
Toekomst
Het diabetescafé De Zoete Inval begon uit enthousiasme. Bernhoven heeft het initiatief omarmd. De uren van de bijeenkomsten en de voorbereiding zijn door de organisatie gefaciliteerd. De uitwerking van het project is grotendeels gerealiseerd door de vrijwillige inzet van Smits, Van den Bogaard en de ambassadeurs. Smits: ‘We hebben veel ondersteuning gehad van de deelnemers aan het café, Hutten en medewerkers in onze organisatie, om van dit initiatief een succes te maken. Momenteel zijn we ons aan het focussen op de borging in de zorg. Hiervoor zoeken we momenteel financiering, voor de korte en lange termijn. We kijken of er mogelijkheden zijn binnen passende zorg. Ook worden mogelijke samenwerkingen met het sociale domein verkend.’ Van den Bogaard sluit af: ‘Op behoefte van de deelnemers van de Zoete Inval ontwikkelen we een nieuwsbrief waarin we de ervaringen van het laatste café, nieuwe informatie en technologische ontwikkelingen delen. Op die manier ontstaat er tussentijds ook meer verbinding.’
‘Dit was de eerste keer dat mijn man nuchter uit een café kwam maar ondanks dat, het heel waardevol had gevonden om daar te zijn’, aldus een echtgenote van een deelnemer
Laura van der Aa – van den Bogaard, diëtist/vakcoördinator diëtetiek in Bernhoven (Uden), deed voor haar deeltijdmaster 'Healthy Ageing Professional' onderzoek naar hoe diabetescafé 'De Zoete Inval' aansluit bij de ervaringen en de behoeften van de deelnemers en wat daarin verbeterd kan worden. Vanwege de brede kijk op gezondheid, maakte Van den Bogaard voor haar kwalitatieve onderzoek gebruik van het spinnenweb van Positieve Gezondheid.
Vera Smits, diabetesverpleegkundige/vakcoördinator Bernhoven (Uden), is sinds 1994 diabetesverpleegkundige. Sindsdien volgde ze onder meer Farmacotherapie en de module Verpleegkundige Leiderschap tot regieverpleegkundige (2022). Smits is veel betrokken bij innovatieve projecten met betrekking tot nieuwe ontwikkelingen.
Contact of meer informatie?
