In 2021 won diëtist en contentontwikkelaar Corien Maljaars het Beste Diabetesidee. Hiervoor ontwikkelde ze Kijken naar Koolhydraten, een filmserie bestemd voor alle mensen met diabetes, ongeacht het type diabetes dat ze hebben. De website kijkenaarkoolhydraten.nl is gratis toegankelijk, mensen hoeven geen account aan te maken of in te loggen. De video’s zijn te beluisteren in het Nederlands, Engels, Turks en algemeen Arabisch. Corien Maljaars schreef het volgende over het maakproces.
Koolhydraten spelen een belangrijke rol bij diabetes, maar hoe leg je uit wat koolhydraten zijn, waar ze in zitten, en welke producten met koolhydraten je beter wel of juist niet kunt gebruiken? En hoe tel je koolhydraten? De afgelopen jaren heb ik veel positieve ervaring opgedaan met de filmseries Zwangerschapsdiabetes &dagelijkse kost en Eetstoplicht. Deze video’s worden veel bekeken en steeds meer diabetesprofessionals attenderen hun patiënten hierop. Ik stuurde het idee om video’s over koolhydraten voor mensen met diabetes te maken in naar Het Beste Diabetesidee van het Diabetes Fonds.
Eenvoudige taal
Mede doordat ik de prijs won, kon ik de video’s maken. Veel mensen die diabetes hebben of in de diabeteszorg werken, dachten mee. Ook mensen die laaggeletterd zijn keken vanaf het begin mee en gaven waardevolle tips. De video’s zijn ondertiteld in het Nederlands en de tekst is te horen in het Nederlands, Engels, Turks of Arabisch. De taal is eenvoudig. Ik noem dit liever geen Jip-en- Janneketaal, omdat dit de indruk kan wekken dat de taal kinderachtig is. Overigens bekijken ook veel mensen die wel goed (Nederlands) kunnen lezen liever video’s dan dat ze teksten lezen.
Veel misverstanden
Toen ik na het winnen van de prijs onder diabetesprofessionals en mensen met diabetes inventariseerde tegen welke problemen zij in de praktijk aanlopen, kwamen er nog meer misverstanden naar voren dan ik gedacht had. Het lijkt een inkopper, maar als mensen met diabetes een eetdagboek invullen om koolhydraten te tellen, vullen veel mensen geen koolhydraten in, maar calorieën. Een goed ingevuld dagboek geeft veel aanknopingspunten om de voeding samen te verbeteren, en zonder eetdagboek is het bijvoorbeeld niet mogelijk de Koolhydraat Insuline Ratio (KIR) te berekenen.
De video’s
Er zijn twaalf filmpjes. De video’s zijn geschikt voor kinderen en volwassenen die diabetes hebben, zowel voor type 1 als type 2. De inhoud is gebaseerd op de NDF Voedingsrichtlijn diabetes. Het uitgangspunt is dat meerdere voedingspatronen geschikt zijn bij diabetes, en dat de kwaliteit van de koolhydraten belangrijker is dan de kwantiteit (hoeveelheid). Om de kwaliteit van een product in de video’s zichtbaar te maken, krijgt het product blokjes in de kleur van een stoplicht. De hoeveelheid blokjes geeft aan hoeveel gram koolhydraten het product bevat. Voor veel mensen met diabetes is het al voldoende om ongeveer te weten hoeveel koolhydraten er in een product zit, en wat de kwaliteit van dat product is.
Een paar vragen
Het lezen van het etiket op producten krijgt veel aandacht, en in de Nederlandstalige serie krijg je uitgebreide uitleg over het gebruik van de Eetmeter. Je krijgt praktische tips over het gebruik van een maatschepje om bijvoorbeeld de gewenste hoeveelheid rijst of couscous af te meten. Aan het eind van ieder filmpje krijg je een paar vragen. Zo kun je nadenken over wat je hebt geleerd. Je krijgt daarna het antwoord. Op deze manier zie je de belangrijkste onderwerpen nog een keer op een andere manier.
Video’s en praatplaten
Alle video’s zijn gratis te bekijken op kijkennaarkoolhydraten.nl, je hoeft daarvoor niet in te loggen. Je kunt hier ook 55 praatplaten gratis downloaden. Als diabetesprofessional kun je de platen digitaal of geprint gebruiken tijdens een consult. Op de platen zijn dezelfde onderwerpen en plaatjes gebruikt als in de video’s. Je kunt mensen dus een advies op maat geven en ze verwijzen naar de video’s die daarbij aansluiten. Zo kunnen ze het thuis in alle rust nog eens nakijken.
De praatplaten zijn financieel mogelijk gemaakt door de voormalige Stichting DNO Diabetesdiëtist, zie netwerkdiabetesdietist.nl.
