Matthijs Hesselink is hoogleraar lichamelijke activiteit en metabole gezondheid. In dit flitscollege bespreekt hij de casus waarin Klaas een Fitbit wilt gaan gebruiken om meer grip te krijgen op zijn glucosewaarden.

Klaas is een gadgetliefhebber van 55. Met een gewicht van 98 kilo en een lengte van 1 meter 82, is hij te zwaar. Zijn hele werkzame leven heeft hij al een kantoorbaan en hij heeft weinig op met lichamelijke inspanning. Een kleine tien jaar geleden is hij gediagnosticeerd met type 2 diabetes. Dat doet hem oorspronkelijk weinig. Hij slikt braaf zijn metformine en merkt verder weinig van zijn ziekte. Na een positieve coronatest gedurende de eerste lockdown, bezoekt hij toch maar weer eens zijn huisarts. Deze constateert dat zijn suikerspiegels écht te hoog zijn en adviseert insuline te gaan spuiten. Dit ziet Klaas niet zitten en hij besluit zijn diabetes wat serieuzer te gaan nemen. Hij schaft een FreeStyle Libre 2 aan om meer zicht te krijgen op zijn glucosewaarden. Na een huiverige start, krijgt hij er plezier in de grafieken met daarin al zijn glucosewaarden te bekijken. Hij meent in deze 24-uurs curves te kunnen herleiden wat de effecten van verschillende maaltijden of lichamelijke activiteiten op zijn suikerspiegels zijn.

Helemaal in de ban van al deze cijfers vraagt Klaas een Fitbit Charge 5 voor zijn verjaardag, de nieuwste activiteitentracker die hij als een horloge om zijn pols kan dragen. Nadat hij de Fitbit twee weken heeft gebruikt, ziet hij door de bomen het bos niet meer. Er komen zoveel getallen op hem af. Hij maakt een afspraak met zijn praktijkondersteuner met de vraag hoe de informatie uit de Fitbit hem kan helpen zijn bloedsuikerspiegel effectiever te volgen en onder controle te houden.

Als professional verwelkomt u het idee dat Klaas een Fitbit gebruikt. U heeft al gezien dat de FreeStyle Libre hem veel inzicht geeft en hem motiveert om met zijn diabetes aan de slag te gaan, wellicht wordt dit nog beter met een Fitbit?

Maar wat meet een Fitbit zoal? U neemt de activiteitentracker onder de loep en ziet dat deze beweeggedrag, hartbelasting, energiegebruik, slaap, stress en zuurstofvoorziening registreert. Allemaal parameters die in relatie kunnen staan met de glucosewaarden zoals Klaas deze meet met zijn glucosesensor. Maar, met welke parameters kan Klaas echt iets in relatie tot zijn diabeteszelfmanagement en welke zijn wellicht overbodige bagage?

De variabelen uit de Fitbit die een relatie hebben met lichamelijke inspanning zullen rechtstreeks invloed hebben op de glucosewaarden. Maar wat is dan zinvol: kijken naar de 24-uurs gemiddelden van bijvoorbeeld het energiegebruik of juist naar de details van de intensiteit en de duur van de lichamelijke activiteit?

Als u kijkt naar de 24-uurs glucosewaarden, dan ziet u dat de glucosepieken vooral optreden na een maaltijd of snack. Het 24-uurs gemiddelde wordt echter vooral bepaald door de langere perioden waarin niet wordt gegeten. Daarom is vooral de nacht bepalend voor de gemiddelde 24-uurs waarde.

Hetzelfde gaat eigenlijk op voor het energiegebruik. Duur en intensiteit van beweging hebben invloed op het energiegebruik, echter als u kijkt naar het energiegebruik in 24-uur, dan blijkt dit slechts minimaal verhoogd te worden door een wandelingetje van een uur of een rondje rennen in het park. Hieruit kunt u voorzichtig concluderen dat zowel voor de glucosewaarden als voor het energiegebruik de 24-uurs gemiddelden wellicht minder informatie bieden dan een meer gedetailleerde analyse waarbij u kijkt naar de duur en intensiteit van de inspanning en hoe zich dat verhoudt tot de piekmomenten in de bloedsuikerspiegel.

Gelukkig kan Klaas met zijn Fitbit zien hoe intensief en hoe lang hij heeft gesport; iets wat hij zich zonder Fitbit waarschijnlijk minder nauwkeurig herinnert. Uit de combinatie van de gegevens uit zijn Fitbit en zijn glucosesensor ziet hij dat lichamelijke inspanning tot wel 48 uur na het sporten kan leiden tot lagere glucosepieken, die ook nog eens korter duren. Maakt hij dan een langetermijnanalyse dan ziet hij mogelijk dat de intensiteit en duur van de inspanning tot op zekere hoogte invloed hebben op de verbetering van zijn insulinegevoeligheid in de 48 uur na het sporten. Dit kan hem motiveren de intensiteit en duur van het bewegen vol te houden, met als doel een optimaal effect op de glucosewaarden te bereiken.

Als diabetesprofessional weet u dat slecht slapen en veel stress kunnen leiden tot schommelingen en/of verhogingen van de glucosewaarden. Met de Fitbit kan Klaas dit monitoren, maar u betwijfelt of deze gegevens hem -zonder verdere professionele hulp- daadwerkelijk gaan helpen bij de verbetering van zijn diabeteszelfmanagement. Navraag in uw omgeving bevestigt uw onderbuikgevoel. Empirische gegevens laten zien dat de meeste mensen niet beter gaan slapen als ze daar heel bewust mee bezig zijn en dat daarbij professionele begeleiding wenselijk is.

Hierop besluit u Klaas te leren hoe hij de parameters over beweeggedrag uit zijn Fitbit kan inzetten bij zijn diabeteszelfmanagement. U adviseert de complexe interactie van slaap, stress en glucosewaarden, voorlopig nog niet te betrekken bij dit proces. Ook omdat u nog niet echt overtuigd bent van de indirecte wijze waarop de Fitbit deze factoren in kaart brengt.