Gaan we screenen op diabetes type 1? Waarom en hoe? Over dit onderwerp geeft kinderarts Roos Nuboer van het Meander MC een presentatie tijdens het V&VN Kinderdiabetescongres op 23 juni aanstaande. Dat dit een hot topic is blijkt ook uit de presentatie die prof. dr. Chantal Mathieu gaf over dit onderwerp tijdens de ATTD 2025. Lees je hier samenvatting van haar lezing.

Sinds jaar en dag start de behandeling van diabetes type 1 op het moment dat iemand klachten krijgt als gevolg van hoge bloedglucosewaarden. Niet zelden presenteren deze mensen zich met een diabetische ketoacidose. Maar dat paradigma verschuift. Dankzij de detectie van autoantistoffen kan diabetes type 1 nu al in een asymptomatisch of preklinisch stadium worden vastgesteld. Bovendien is er inmiddels een behandeling beschikbaar die het ziekteproces in een vroeg stadium kan afremmen. 

Risicoreductie van DKA bij presentatie

Tijdens ATTD 2025 in Amsterdam was er volop aandacht voor screening en vroege diagnostiek van diabetes type 1. Prof. dr. Chantal Mathieu, endocrinoloog uit België, gaf op 20 maart een presentatie over dit onderwerp. Ze benadrukte het belang van vroegdiagnostiek bij diabetes type 1. Allereerst reduceert het de kans op een vaak schadelijke diabetische ketoacidose (DKA) bij presentatie, het voorkomt ziekenhuisopname, vermindert stress rondom de diagnose, biedt de mogelijkheid om vroegtijdig te starten met insulinetherapie om de negatieve effecten van hoge glucosewaarden te beperken, en creëert ruimte voor educatie over deze complexe aandoening.

Nieuwe interventies ter preventie van diabetes type 1

Een ander belangrijk motief voor vroegdiagnostiek is de opkomst van therapeutische interventies die de autoimmuunrespons kan bijsturen die ten grondslag ligt aan de ontwikkeling van diabetes type 1. De Amerikaanse Food and Drug Administration (FDA) heeft het medicijn teplizumab goedgekeurd voor gebruik bij volwassenen en kinderen vanaf acht jaar met stadium 2 diabetes type 1, om de progressie naar stadium 3 te vertragen (zie kadertekst).

Wie gaan we screenen?

Om mensen in het asymptomatische stadium 1 of het preklinische stadium 2 op te sporen, is screening nodig. Dit kan plaatsvinden in de algehele bevolking of specifiek bij familieleden van mensen met diabetes type 1 die een verhoogd risico lopen. Uit het INNODIA Master Protocol blijkt dat bij screening van 5341 familieleden van mensen met diabetes type 1 bij 456 personen (8,5%) autoantistoffen worden gevonden. Bij 318 van hen (5,9%) wordt één autoantistof aangetroffen en bij 138 personen (2,6%) worden er twee gevonden. Goed om te weten: tot 90% van de mensen die diabetes type 1 ontwikkelt, behoort niet tot de risicogroepen.

Wat te doen bij een positieve screeningstest?

Wat zijn de mogelijke vervolgstappen na een positieve test op autoantistoffen? Breakthrough T1D heeft hiervoor, in samenwerking met internationale experts en organisaties, consensusrichtlijnen opgesteld (1). Mathieu benadrukt hierbij dat het geen zwart-wit verhaal is. De biologische variatie tussen mensen is groot, wat het verloop moeilijk voorspelbaar maakt. Wie positief test op autoantistoffen, heeft een aanzienlijke kans om diabetes type 1 te ontwikkelen, maar op welke termijn dat gebeurt, blijft de grote vraag. Factoren die hierop invloed hebben zijn: leeftijd – hoe jonger hoe sneller de progressie – het type en de hoeveelheid autoantistoffen. CGM-data laten zien dat wanneer iemand ≥18% van de tijd boven de 7,8 mmol/l zit, de kans op het ontwikkelen van klinische diabetes type 1 (stadium 3) binnen afzienbare tijd toeneemt.

Wil je meer weten over dit onderwerp? Schrijf je dan in voor het V&VN Kinderdiabetescongres 2025

Datum: 23 juni 2025, 09.00-16.30 uur
Locatie: De Kas, Woerden
Kosten: € 75,- voor leden V&VN Diabeteszorg, € 115,- voor niet leden
Accreditatie: 4 punten voor V&VN
Aanmelden: V&VN Kinderdiabetescongres 2025