Matthijs Hesselink is hoogleraar lichamelijke activiteit en metabole gezondheid en geeft in dit flitscollege antwoord op de vraag: wandelen na de maaltijd. Is dit een goed advies voor mensen met diabetes?

Ik wil het vandaag met u hebben over wat u zoal doet nadat u gegeten heeft. Een jaar of twintig geleden zouden de meeste volwassenen gezegd hebben: ‘Na het avondeten? De ene legt de kinderen in bed en de andere doet de afwas’. Ik denk dat de praktijk tegenwoordig een beetje anders is. De kinderen moeten nog steeds naar bed, maar de afwas? Die gaat bij veel mensen gewoon in de vaatwasser. En de vrijgevallen tijd? Die wordt vaak zittend voor de TV doorgebracht. Dat kan ook anders. Een wandelingetje na de maaltijd heeft voor veel mensen met diabetes een gunstig effect op de bloedsuikerspiegels. Ik zal u uitleggen waarom dat het geval is en waarom dat gunstig is.

Een gebalanceerde avondmaaltijd bevat eiwitten, vetten en koolhydraten. Koolhydraten verschijnen in het bloed als glucose. Hoewel het lichaam ernaar streeft het bloed gedurende 24 uur per dag constant te houden, lukt dat niet altijd. Vaak is de hoeveelheid koolhydraten in een maaltijd zo hoog dat we na een maaltijd een stijging zien van de bloedsuikerspiegel. Een gezonde alvleesklier merkt deze stijging van de bloedsuikerspiegel en zal als reactie daarop insuline afgeven aan het bloed. In een lichaam dat gevoelig is voor insuline, bevordert dit hormoon de suikeropname vanuit het bloed in de spier. Daardoor daalt de bloedsuikerspiegel, daalt de productie van insuline en nemen zowel de suiker- als insulineniveaus in het bloed af.

Als de door insuline gedreven opname van de suikers vanuit het bloed in de spier verminderd is, noemen we dat insulineresistentie. Bij insulineresistentie, een van de defecten die ten grondslag ligt aan type 2 suikerziekte, zien we dus hogere glucose- én insulinepieken. Deze pieken zijn niet alleen hoger, maar duren ook nog eens langer.

Suiker kan echter ook nog op een andere manier vanuit het bloed door de spier worden opgenomen. En dat is onder invloed van lichamelijke inspanning. Een spier die actief is trekt samen en zorgt zo voor een beweging. Een zich samentrekkende spier neemt meer suiker op dan een rustende spier. Afhankelijk van de hoeveelheid kracht die bij die beweging nodig is, worden er meer (veel kracht) of minder (weinig kracht) spiercellen geactiveerd en wordt er meer of minder suiker opgenomen, maar een samentrekkende spier neemt altijd meer suiker op dan een rustende spier.

Als u het lichaam na de maaltijd wilt helpen bij het reduceren van een hoge glucose- en insulinepiek, dan doet u er goed aan de spier aan het werk te zetten, bijvoorbeeld door een wandeling te maken na de maaltijd.

Onderzoek heeft aangetoond dat door een wandeling na de maaltijd de pieken van suiker en insuline in het bloed afnemen en minder lang duren. De negatieve effecten van hoge suiker- en hoge insulinespiegels worden zo beperkt, zelfs bij ernstig insulineresistente mensen of mensen met type 2 diabetes.

U heeft geen vaatwasser en heeft dus geen tijd om te wandelen na de maaltijd? Of u houdt niet van wandelen met een volle maag? Ook dan heb ik goed nieuws voor u. De positieve effecten van beweging en spieractiviteit houden tot enige uren na inspanning aan. Hoe lang, dat hangt een beetje af van de intensiteit en de duur van de inspanning. De effecten van een zwaardere inspanningssessie die wat langer duurt, houden ook langer aan dan een korte lichte inspanning. De praktische implicatie van het aanhouden van het positieve effect van activiteit is dus dat u ook een wandeling zou kunnen maken vóórdat u een maaltijd neemt. Ook dan dalen de glucose en insulinepieken en duren ze korter.