Informeer jij bij mensen met diabetes boven de 65 jaar hoe het gaat met hun seksleven? Volgens huisarts en seksuoloog Peter Leusink wordt dit te weinig gedaan. ‘Mensen benoemen hun seksuele problemen zelf niet zo snel maar vinden het vaak wel belangrijk. Door ernaar te vragen, geef je ze net dat duwtje in de goede richting om het bespreekbaar te maken.’

Een aantal jaar terug vroeg kennisinstituut Nivel aan een panel met chronische zieke mensen op welke levensdomeinen, zoals wonen, werken, vrijetijdsbesteding, sociale relaties, financiën en seksualiteit, ze de meeste gevolgen ervaren van hun ziekte. Seksualiteit stond bovenaan het lijstje. Leusink: ‘Veel mensen gaven aan dat ze op dit domein niet alleen meer steun zouden willen krijgen van partners en vrienden, maar ook van professionele zorgverleners.’

Je sport op je zeventigste ook niet meer zoals je op je dertigste deed, maar je kunt nog steeds sporten. Hetzelfde geldt voor seks

Hoge percentages
Gemiddeld heeft 50 procent van de mannen met diabetes problemen met seksualiteit. Bij de algemene populatie ligt dit tussen de 15 en 20 procent. Bij vrouwen liggen deze percentages respectievelijk op 47 en tussen de 20 en 25 procent. Deze percentages hebben betrekking op alle leeftijden. Omdat het seksueel functioneren bij het ouder worden afneemt, zullen deze percentages bij 65-plussers hoger liggen. Leusink: ‘Bij mensen met diabetes kunnen de bloedvaten na verloop van tijd minder goed gaan functioneren. Een verminderde doorbloeding kan leiden tot erectieproblemen bij mannen en het minder vochtig worden van de vagina bij vrouwen.’

Nog steeds behoefte
Volgens Leusink is het een misvatting dat de behoefte aan seks afneemt bij oudere mensen. ‘Vaak wordt gedacht dat seksualiteit geen rol meer speelt op oudere leeftijd. Dit maakt dat mensen het moeilijk vinden om erover te praten. Ze denken dat het er nu eenmaal bij hoort. Toch hebben veel oudere mensen wel behoefte aan intimiteit en nabijheid. Maar je sport op je zeventigste ook niet meer zoals je op je dertigste deed, maar je kunt nog steeds sporten. Hetzelfde geldt voor seks. Dit kun je ook op een andere manier vormgeven. Maar hiervoor is het belangrijk dat mensen met elkaar in gesprek gaan. Soms kan het helpen als een zorgverlener dit initieert.’

Vermijden uit schaamte
Schaamte en angst om te falen zijn redenen waarom veel mensen op oudere leeftijd inactief worden op seksueel gebied. ‘Mannen vinden vaak van zichzelf dat ze een hele actieve rol hebben binnen de seks. Ze zijn de initiatiefnemers. Op het moment dat ze minder makkelijk een erectie krijgen, kunnen ze het gevoel krijgen dat ze falen. Dit kan ertoe lijden dat ze de seks gaan vermijden. Vrouwen zijn vaak wat meer geneigd om zichzelf op te offeren, met het gevolg dat ze pijn ervaren tijdens de seks. Mensen met diabetes hebben ook vaker infecties, bijvoorbeeld candida. Dit kan eveneens pijn veroorzaken tijdens het vrijen. Daarnaast kampen vrouwen met diabetes vaker met incontinentie. Hierdoor kunnen ze bang zijn urine te verliezen tijdens de seks.’

Oplossingen
Anno 2024 vinden veel mensen het nog steeds moeilijk om over seks te praten, zeker oudere mensen. Daardoor blijven bepaalde verlangens onbeantwoord, terwijl er wel oplossingen voorhanden zijn. Leusink: ‘Mannen kunnen baat hebben bij erectiepillen, vrouwen bij een lubricatiemiddel, het liefst op siliconenbasis. Stellen kunnen de seks ook anders vormgeven. Door minder nadruk te leggen op de penetratie en het krijgen van een orgasme, kun je de druk er afhalen. Ook kan het helpen om meer tijd te nemen of andere stimuli te gebruiken.’

Hoe stel je de vraag?
Het blijft dus belangrijk om naar het seksueel functioneren te informeren, ook bij ouder wordende mensen met diabetes. Maar hoe doe je dat? Leusink: ‘Het kan helpen om je vraag te veralgemeniseren. Op basis van algemene informatie vraag je dan om toestemming om het onderwerp te bespreken. Een vraag kan bijvoorbeeld zijn: “we weten dat mensen met diabetes vaker problemen hebben met seksualiteit. Vindt u het goed dat ik u hierover een paar vragen stel?” Mijn ervaring is dat de meeste mensen dit prettig vinden en zich gehoord voelen. Bij patiënten die aangeven dat ze seksuele problemen ervaren, is het belangrijk om de hulpvraag helder te krijgen. Welke problemen ervaren ze en wat zouden ze eraan willen doen? Op basis daarvan kun je kijken welke zorg hier het beste bij past: erectiepillen, een gesprek met de huisarts, naar een seksuoloog of wellicht een keer een consult samen met de partner om te praten over seksualiteit.’

Meer informatie
Wil je je verder verdiepen in diabetes en seksualiteit? Schrijf je dan in voor het Nationale V&VN Diabetescongres op 18 april over het thema Seks, drugs en rock ‘n roll.